Dlaczego chorujesz na Hashimoto i jak możesz sobie pomóc?

Spis treści

Jeśli masz zdiagnozowaną chorobę Hashimoto i zmagasz się z rożnymi dolegliwościami, pewnie wiele razy zadawałaś sobie pytanie, dlaczego ta choroba autoimmunologiczna przydarzyła się właśnie Tobie i jak możesz sobie pomóc? Czytając ten artykuł, dowiesz się, co to jest choroba autoimmunologiczna, dlaczego dotknęła Ciebie i jak ją leczyć.

Choroba autoimmunologiczna nazywana jest inaczej chorobą z autoagresji i polega na tym, że układ immunologiczny (odpornościowy) uznaje swoje własne komórki za obce, produkuje przeciwciała i niszczy je. W efekcie powstaje w organizmie stan zapalny, który z upływem czasu zaczyna dawać objawy ze strony uszkadzanych narządów lub całych układów w organizmie.

Typowe choroby autoimmunologiczne to zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto to inaczej autoimmunologiczne zapalenie tarczycy), toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów czy cukrzyca.

W przypadku choroby Hashimoto wytwarzane są przeciwciała przeciwtarczycowe (anty-TPO, anty-TG), a w organizmie powstaje stan zapalny – zapalenie tarczycy, co prowadzi do niszczenia komórek tarczycy.

Niedoczynność tarczycy w 90% przypadków jest skutkiem choroby Hashimoto.

Z przeprowadzonego przez nas badania populacyjnego wynika, że połowa osób z niedoczynnością tarczycy nawet nie wie, że ma Hashimoto. Dlaczego? Nie było diagnozy, lekarz jej nie wytłumaczył lub nie została ona zrozumiana.[1]

Dlaczego coraz więcej kobiet choruje na Hashimoto?

Problem nieprawidłowego funkcjonowania tarczycy dotyka głównie kobiet – 1 na 5 ma Hashimoto. Dokładny powód, dla którego kobiety są bardziej narażone, nie jest znany.

Wiemy jednak, że choroby autoimmunologiczne występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Nie wiemy dokładnie też, jakie czynniki wpływają na stymulację naszego układu odpornościowego do atakowania własnych komórek. Jednak przyjmuje się, że znaczenia mają:

predyspozycje genetyczne – odziedziczona podatność na daną chorobę autoimmunologiczną,
czynniki środowiskowe – niedobory pokarmowe, przetworzona żywność, infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze, pasożytnicze, stres, toksyny, nadwrażliwości pokarmowe, zaburzenie równowagi hormonalnej, brak aktywności fizycznej, nadużywanie niektórych leków,
problemy z jelitami– zaburzają zdolność układu odpornościowego do autoregulacji.

Pamiętajmy o tym, że to czynniki środowiskowe są czynnikami spustowymi wywołującymi chorobę Hashimoto.

Istnieje również współzależność między hormonami tarczycy a kobiecymi hormonami płciowymi. Dlatego problemy z tarczycą uaktywniają się często w okresach intensywnych zmian hormonalnych: po urodzeniu dziecka, w okresie menopauzy i po jej zakończeniu.

Do zaburzeń gospodarki hormonalnej dodałabym również długotrwały lub intensywny stres emocjonalny, fizyczny i psychiczny. My, kobiety, rzadko traktujemy siebie delikatnie – jesteśmy wymagające w stosunku do siebie, dajemy z siebie 100%, „zajeżdżając” tarczycę i cały swój organizm.

Wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia

Zgodnie z wytycznymi leczenia niedoczynności tarczycy u dorosłych (AACE/ATA – American Association of Clinical Endocrinologists oraz The American Thyroid Asocciation):

TSH jest podstawowym testem diagnozującym pierwotną niedoczynność tarczycy.
L-tyroksyna jest standardowym sposobem leczenia niedoczynności tarczycy.
W przypadku rozpoznania subklinicznej niedoczynności tarczycy (gdy TSH < 10 mlU/l), decyzja o wdrożeniu leczenia powinna być podejmowana indywidualnie dla każdego chorego.[2]

Rekomendacje diagnostyczne niedoczynności tarczycy

Zgodnie z wytycznymi AACE/ATA, TSH jest podstawowym testem w ambulatoryjnej diagnostyce chorych z pierwotną niedoczynnością tarczycy.[3]

Z kolei według algorytmu postępowania diagnostycznego i leczniczego Kliniki Endokrynologii i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, u pacjenta z objawami sugerującymi niedoczynność tarczycy, należy oznaczyć stężenie TSH, FT4 i FT3.

Wskazaniem do oznaczenia stężenia przeciwciał anty-TPO (przeciw tyreoperoksydazie) jest:

stwierdzenie subklinicznej niedoczynności tarczycy (TSH podwyższone 4 – 10 mlU/l, FT3 i FT4 w normie),
wykrycie wola guzkowego,
nawracające poronienia u kobiet.[2]

Nie ma jasnej rekomendacji do oznaczenia anty-TPO w przypadku jawnej niedoczynności tarczycy (TSH powyżej 10 mlU/l, FT3 i FT4 poniżej normy), gdyż przyjmuje się prawdopodobieństwo wystąpienia przeciwciał w 80% przypadków. Wynika to z faktu, że choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy w krajach o prawidłowej zawartości jodu w diecie.[2]

Zaleca się również oznaczenie anty-TPO w przypadku kobiet ciężarnych lub planujących ciążę, u których:

występują choroby autoimmunizacyjne,
występują lub występowały w rodzinie choroby autoimmunizacyjne,
wynik TSH > 2,5 mIU/l,
wynik USG tarczycy wskazujące na autoimmunizacyjną chorobę tarczycy (niezależnie od wyniku TSH),
z przebytym poporodowym zapaleniem tarczycy,
leczonych z powodu niepłodności,
z dodatnim wywiadem w kierunku poronień i porodów przedwczesnych.[4 ]

Tak wyglądają rekomendacje kliniczne. Osobiście uważam, że nawet jeśli lekarz nie skieruje nas na oznaczenie przeciwciał, to warto wykonać to proste i niedrogie badanie (pobierając krew w dowolnym laboratorium, koszt to około 35 – 45 zł). Zwłaszcza, jeśli pojawiły się jakieś niepokojące objawy, mamy w rodzinie przypadki zaburzeń tarczycy lub chorób autoimmunologicznych czy planujemy ciążę.

Przeciwciała anty-TPO są najczulszym parametrem w zakresie wykrywania autoimmunologicznego zapalenia tarczycy Hashimoto.

Zwykle wzrost przeciwciał anty-TPO wyprzedza podwyższenie poziomu TSH, a nawet objawów klinicznych niedoczynności tarczycy.

Z kolei podwyższone przeciwciała anty-TG mogą być obecne u ok. 75-80% chorych (zwłaszcza w początkowych stadiach choroby, wyprzedzając nawet pojawienie się przeciwciał anty-TPO, po czym z upływem czasu zanikają). Warto wiedzieć, że stężenie anty-TPO i/lub anty-TG ponad normę może być u 10-15% zdrowych osób, u których nie dojdzie do choroby tarczycy.

Najlepiej, moim zdaniem, byłoby monitorować obecność przeciwciał tarczycowych zanim dojedzie do zniszczenia tkanki tarczycy. Jednak niestety diagnoza często jest stawiana dopiero na etapie niedoczynności tarczycy, kiedy są już uszkodzone jej tkanki.

Chorobę Hashimoto potwierdza się lub wyklucza na podstawie następujących badań:

obecności przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy anty-TPO (przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej) i anty-TG (przeciwciał przeciwko tyreoglobulinie) oraz
USG tarczycy z obrazem niejednorodnej struktury miąższu tarczycy z obniżeniem jego echogeniczności i limfocytowymi naciekami oraz zmniejszoną objętościa gruczołu.

Pojawienie się w wynikach badań przeciwciał anty-TPO świadczy o tym, że rozpoczął się proces autoimmunologiczny, który będzie nakierowany na niszczenie tarczycy.

Na tym etapie mogą, ale nie muszą, pojawić się pierwsze zmiany w USG tarczycy obrazujące stan zapalny.

Wole lub atrofia gruczołu tarczowego (zmniejszenie objętości tarczycy poniżej normy populacyjnej) przy podwyższonym poziomie przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG jest podstawą rozpoznania choroby Hashimoto. Tak samo, jak stwierdzenie niedoczynności tarczycy (subklinicznej lub jawnej) na podstawie badań laboratoryjnych oraz objawów klinicznych przy podwyższonym poziomie przeciwciał anty-TPO i/lub anty-TG.

Rekomendacje leczenia niedoczynności tarczycy

Niestety nie ma skutecznej metody leczenia choroby Hashimoto, która zahamowałaby proces niszczenia tarczycy. Terapia w Polsce polega na leczeniu samej niedoczynności tarczycy, czyli na przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy.

Pacjenci z niedoczynnością tarczycy są zazwyczaj leczeni L-tyroksyną (syntetycznym hormonem tarczycy T4).[2] Lek powinien być przyjmowany na czczo 3 – 60 minut przed posiłkiem lub 4 godziny po ostatnim posiłku. Dawka leku ustalana jest przez lekarza i zależy od tego, czy pacjent ma: subkliniczną niedoczynność tarczycy (TSH podwyższone 4 – 10 mlU/l, FT3 i FT4 w normie), jawną niedoczynność tarczycy (TSH powyżej 10 mlU/l, FT3 i FT4 poniżej normy) czy jest po 50. roku życia lub ma chorobę wieńcową.[3]

Za wskazanie do leczenia lewotyroksyną pacjentów z subkliniczną niedoczynnością tarczycy uznaje się:

objawy niedoczynności tarczycy,
obecność przeciwciał przeciwtarczycowych,
współistnienie chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycowym lub obecność czynników ryzyka tych chorób.[3]

Dodatkowo pojawiają się argumenty takie jak: ciąża lub zamiar zajścia w ciążę, zaburzenia jajeczkowania, niepłodność, depresja i postępujący wzrost stężenia TSH.

W przypadku, gdy TSH przekracza 10 mlU/l (jawna niedoczynność tarczycy), jest to wskazanie do wdrożenia lewotyroksyny niezależne od innych czynników.

Leczenie farmakologiczne zalecane jest w przypadku jawnej niedoczynności tarczycy, natomiast pacjenci w fazie subklinicznej (nierzadko już z diagnozą Hashimoto) są czesto pozostawieni do obserwacji rozwoju choroby.

Każdego dnia otrzymujemy od Was wiele podobnych pytań:

„Mam TSH, FT3 i FT4 w normie, wysokie anty-TPO (powyżej 1000), lekarz stwierdził Hashimoto, ale nic nie zalecił – dlaczego i co robić?”
„Mam TSH lekko powyżej normy, FT3 i FT4 w normie, wysokie anty-TPO (powyżej 1000), lekarz nic nie powiedział, tylko żeby czekać – co robić i czy mam Hashimoto?”

Osoby, które zwracają się do nas o pomoc w zrozumieniu sytuacji, nie wiedzą, czy mają chorobę Hashimoto albo dlaczego lekarz nic nie zalecił po postawieniu ewentualnej diagnozy.

Zapamiętaj, jeśli pojawiły się przeciwciała, to jest duże prawdopodobieństwo, że masz chorobę Hashimoto (na 80%)[5], nawet jeśli badania TSH, FT3 i FT4 są jeszcze w normie.

Lekarz nie przepisał Ci leku, ponieważ potrzebujesz go dopiero wtedy, kiedy masz niewydolną tarczycę (niedoczynność tarczycy). Czy oznacza to, że możesz spokojnie czekać i się tylko obserwować? Nie! Czekanie oznacza przyzwolenie na niszczenie tarczycy – podczas, gdy można odwrócić lub chociaż zahamować rozwój choroby!

Jeśli nie zaczniesz działać przeciwzapalnie (dieta przeciwzapalna, regularna aktywność fizyczna, suplementacja, redukcja stresu, zmniejszenie ekspozycji na toksyny), proces niszczenia tarczycy będzie postępował. W końcu pojawi się pełnoobjawowa niedoczynność z całym spektrum uciążliwych objawów, wzrośnie również ryzyko innych chorób autoimmunologicznych i będzie potrzebny lek (L-tyroksyna).

Zapamiętaj jednak, że terapia L-tyroksyną ma na celu wyrównanie stężenia poziomu hormonów tarczycy, ale nie działa na zmniejszenie stanu zapalnego tarczycy!

Co możesz zrobić, aby zwiększyć swoje szanse na wyzdrowienie?

Przyjmuje się, że choroba Hashimoto jest przewlekła i niewyleczalna. Istotne jest również to, że postępuje oraz współwystępuje z innymi chorobami autoimmunologicznymi.

Wiele przykładów dowodzi jednak, że po wyeliminowaniu czynników środowiskowych i zmianie nawyków zdrowotnych, można wyciszyć stan zapalny i zahamować proces autoimmunologiczny.

Nasze działania powinny się koncentrować na dwóch obszarach:

Diagnostyce i poszukiwaniu przyczyn stanu zapalnego w organizmie (niedobory, nadwrażliwości pokarmowe, ukryte infekcje, stres fizyczny i psychiczny, stany zapalne dziąseł, dysbioza jelitowa).
Zmianie stylu życia na zdrowszy (zdrowe nawyki żywieniowe, dieta przeciwzapalna, suplementacja odżywcza i przeciwzapalna, regularna aktywność fizyczna, praca nad stresem, wysypianie się).

Jak mądrze wspierać terapię, jeśli masz już niedoczynność tarczycy?

W przypadku jawnej niedoczynności tarczycy pierwszoplanowe jest leczenie farmakologiczne, najczęściej lewotyroksyną (lekiem jednoskładnikowym zawierającym hormon tarczycy T4). Dawkę dobiera lekarz endokrynolog, uwzględniając indywidualne potrzeby zdrowotne pacjenta.

Pamiętaj, lek stosujesz na niedoczynność tarczycy, a nie na chorobę Hashimoto!

Jeśli czujesz się źle przyjmując lewotyroksynę, warto rozważyć alternatywne rozwiązania w stosunku do rekomendacji medycznych (np. terapię łączącą lewotyroksynę – T4 z trójjodotyroniną – T3). Pamiętajmy, że normą jest dobre samopoczucie!

Uwaga! Farmakoterapia nie zwalnia nas z pogłębionej diagnostyki (szukania przyczyny stanu zapalnego) i zmiany stylu życia na zdrowszy.

Dlaczego nie warto polegać tylko i wyłącznie na przepisanych lekach? Ponieważ, jak już wcześniej wspominałam, nie zatrzymują one stanu zapalnego tarczycy i rozwoju choroby autoimmunologicznej, tylko są terapią zastępczą – uzupełniają brakujący hormon w organizmie. Gdyby leki te leczyły, działając na przyczynę niedoczynności tarczycy (chorobę Hashimoto), nie trzeba byłoby ich brać do końca życia, bo w końcu by nas wyleczyły.

Najważniejsze jest to, aby przy chorobach tarczycy podchodzić do zdrowia holistycznie, bo układ hormonalny to system naczyń połączonych, a wiele przypadków pokazuje, że problem nie tkwi w samej tarczycy, która jest zazwyczaj czubkiem góry lodowej.

Mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć, co może u Ciebie powodować chorobę Hashimoto, a także wiesz już, czy masz tę chorobę i co możesz zrobić, żeby ją leczyć Pamiętaj, na pewno nie możesz czekać! Nie odkładaj swojego zdrowia na później! Nie lekceważ objawów, regularnie się badaj i zdobywaj wiedzę, bo Twoje zdrowie zależy przede wszystkim od Ciebie.