Spis treści
Ze względu na złożone podłoże choroby Hashimoto istotną rolę w leczeniu i łagodzeniu przebiegu odgrywa prawidłowa dieta. Niestety często możemy spotkać się ze sprzecznymi informacjami na temat diety w Hashimoto, które mogą być szkodliwe dla Twojego zdrowia. W artykule dowiesz się, czy dieta bezglutenowa pomoże Ci w chorobie Hashimoto.
Gluten zazwyczaj kojarzymy jako “niezdrowy”. W Internecie możemy przeczytać m.in., że może on negatywnie wpływać na odchudzanie lub zdrowie. Jednak w rzeczywistości gluten jest mieszaniną białek, które możemy znaleźć w ziarnach zbóż. Zaliczamy do nich m.in.:
- gliadynę (w pszenicy),
- sekalinę (w życie),
- hordeinę (w jęczmieniu). [1]
Nieprawidłowa tolerancja organizmu na te białka przyczyniła się do opracowania diety wykluczającej gluten. Ma ona zastosowanie w niektórych chorobach autoimmunologicznych, takich jak celiakia czy alergia na pszenicę. Przyjęło się również przekonanie, że może być ona wykorzystywana w chorobie Hashimoto.
Gluten w chorobie Hashimoto
Według licznych badań wykazano, że przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy często powiązane jest z celiakią. Współistnienie autoimmunologicznych chorób tarczycy (Hashimoto, choroby Gravesa-Basedowa) i celiakii wynika ze wspólnej predyspozycji genetycznej.
Średnio u 5% dorosłych i 8% dzieci odnotowuje się współwystępowanie obu chorób. [2]
Dlatego według wytycznych z 2016 roku zaleca się aby pacjenci u których zdiagnozowano chorobę Hashimoto byli poddawani przesiewowym badaniom w kierunku celiakii ze względu na możliwość współistnienia tych dwóch schorzeń.
Czy dieta bezglutenowa pomoże w Hashimoto?
Obecne dane naukowe nie potwierdzają konieczności stosowania diety bezglutenowej w przebiegu Hashimoto, jeżeli nie zdiagnozowano celiakii, nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten czy alergii na pszenicę.
Nieprawidłowo zbilansowany jadłospis może prowadzić do niedoborów żywieniowych (zwłaszcza mikroelementów), które są niezbędne do prawidłowej pracy tarczycy.
Usunięcie z codziennego jadłospisu glutenu bez podstaw medycznych może negatywnie wpłynąć na stan Twojego zdrowia zwiększając ryzyko rozwoju zaburzeń sercowo-naczyniowych, nasilenia zaparć, powstania niedoborów witamin czy rozwoju anemii.
Dlatego obecnie nie zaleca się stosowania diety bezglutenowej w przebiegu Hashimoto jeżeli dodatkowo nie zdiagnozowano chorób czy zaburzeń, gdzie koniecznie jest wyeliminowanie glutenu. [1-12]
Kiedy stosować dietę bezglutenową?
Bezwględnym wskazaniem do stosowania diety bezglutenowej jest celiakia (choroba trzewna), która jest autoimmunologicznym schorzeniem o podłożu genetycznym trwającym przez całe życie. Objawia się ona nieprawidłową reakcją układu immunologicznego po spożyciu produktów zawierających gluten. W konsekwencji obserwuje się wystąpienie stanu zapalnego oraz zaburzenie funkcjonowania błony śluzowej jelita cienkiego.
Objawy celiakii:
- utrata masy ciała (prowadząca nawet do niedożywienia),
- bóle brzucha,
- biegunki,
- wzdęcia,
- przewlekłe zmęczenie,
- anemia (z powodu zaburzenia wchłaniania żelaza oraz witaminy B12),
- niedoboru innych witamin i składników mineralnych. [4,5,6]
Jeśli obserwujesz u siebie wymienione objawy warto skonsultować się z lekarzem w celu odpowiedniej diagnostyki.
Aby zdiagnozować celiakię zaleca się wykonanie takich badań jak:
- oznaczenie przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej w klasie IgA,
- oznaczenie całkowitego poziomu przeciwciał IgA.
A jeżeli poziom przeciwciał w klasie IgA występuje poniżej normy rekomenduje się wykonanie dodatkowych badań, takich jak:
- oznaczenie przeciwciał IgG przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny,
- oznaczenie przeciwciał IgG przeciwko tranglutaminazie tkankowej w klasie IgG.
Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten
Istnieją także inne choroby, poza celiakią, w których istotną rolę odgrywa dieta bezglutenowa. W ostatnich latach wyodrębniono rodzaj nadwrażliwości (czyli nie mającej podłoża immunologicznego) nazywany nieceliakalną nadwrażliwością na gluten. Do jej objawów zaliczamy:
- bóle brzucha,
- wysypkę,
- bóle głowy,
- wzdęcia,
- zaparcia,
- osłabienie organizmu.
Objawy zazwyczaj pojawiają się w ciągu kilku dni czy godzin po spożyciu produktów zawierających gluten. Obecnie nie można wyodrębnić specyficznych markerów, które mogłyby potwierdzić owe zaburzenie. Wobec tego ważna jest obserwacja organizmu podczas stosowania diety bezglutenowej, a następnie prowokacji glutenem.
W przypadku nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten, w porównaniu do choroby trzewnej, dieta bezglutenowa nie musi być stosowana przez całe życie. [7, 8]
Główne zasady diety bezglutenowej
Dieta bezglutenowa polega na wykluczeniu produktów będących źródłem glutenu, czyli pszenicy, żyta, jęczmienia czy owsa (który może być zanieczyszczony podczas produkcji). Gluten znajdziesz także w produktach, takich jak: wędliny, parówki, konserwy, majonezy, słodycze czy przyprawy. Poza tym dieta powinna opierać się ona na takich samych zasadach zdrowego odżywiania jak dieta każdego człowieka.
W diecie bezglutenowej należy zwracać szczególną uwagę na urozmaicenie jadłospisu i zadbać o odpowiedni udział naturalnie bezglutenowych produktów zbożowych, warzyw, owoców, źródeł wysokowartościowego biała i zdrowych tłuszczów roślinnych.
Skomponowanie jadłospisu dla osoby chorującej na celiakię jest dość trudne. Problemem mogą być artykuły, które uważamy za bezglutenowe, a które jednak zawierają gluten. W związku z tym warto wyrobić sobie nawyk czytania etykiet produktów spożywczych i zwracać uwagę na informacje znajdujące się na etykiecie, takie jak:
- „może zawierać śladowe ilości glutenu”,
- „może zawierać zboża zawierające gluten”,
- „w zakładzie pakowane są produkty zawierające gluten”,
- „na terenie zakładu stosowany jest gluten”.
Czytanie etykiet jest istotne nawet jeśli ponownie kupujemy dany produkt (który sprawdziliśmy wcześniej), ponieważ producenci często mają w zwyczaju zmieniać składy swoich produktów.
Obecnie na rynku możemy znaleźć wiele firm oferujących produkty bezglutenowe. Pamiętaj jednak, że są to zazwyczaj produkty wysoko przetworzone, ubogie w błonnik i składniki mineralne, które są istotne w dietoterapii celiakii. Co więcej, są one bogate w tłuszcze nasycone i posiadają wysoki indeks glikemiczny. Z tego powodu nie są one zalecane w diecie bezglutenowej.
Zamiast nich warto zapoznać się ze zbożami będącymi naturalnie wolnymi od glutenu. Zaliczamy do nich: grykę, amarantus, komosę, ryż, sorgo, tapiokę, rośliny strączkowe. Wykorzystanie ich w diecie pomoże prawidłowo zbilansować Twój jadłospis. Większość z nich bogata jest w witaminy z grupy B, żelazo, wapń czy magnez, które są istotnymi mikroskładnikami w diecie bezglutenowej ze względu na jej liczne wykluczenia. Ponadto zawierają wysoką zawartość błonnika pokarmowego. [9, 10, 11]
Czy stosowanie diety bezglutenowej może szkodzić?
Prawidłowe skomponowanie diety bezglutenowej nie należy do najłatwiejszych zadań, ponieważ wiąże się ona z wieloma eliminacjami.
Dieta bezglutenowa może wiązać się z takimi problemami żywieniowymi jak:
- Zwiększone spożycie tłuszczów nasyconych (w przypadku sięgania po produkty “gotowe”), co może prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
- Zmniejszone spożycie błonnika pokarmowego, czego skutkiem mogą być zaparcia.
- Niska podaż składników takich jak wapń, żelazo, magnez, cynk, kwas foliowy czy witamina B1, B2, która może prowadzić do niedoborów składników odżywczych [12]
[1] Caio G, Volta U, Sapone A, Leffler DA, De Giorgio R, Catassi C, Fasano A. Celiac disease: a comprehensive current review. BMC Med. 2019 Jul 23;17(1):142.
[2] Antonelli A, Ferrari SM, Corrado A, et al. Autoimmu- ne thyroid disorders. Autoimmun Rev. 2015; 14(2): 174–180, doi: 10.1016/j.autrev.2014.10.016, indexed in Pubmed: 25461470.
[3] Liontiris MI, Mazokopakis EE. A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and the importance of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients.Points that need more investigation. Hell J Nucl Med. 2017 Jan-Apr;20(1):51-56.
[4] Karunaratne D, Karunaratne N. ENT Manifestations of Celiac Disease: A Scholarly Review. Ear Nose Throat J. 2022 Nov;101(9):600-605.
[5] Losurdo G, Di Leo M, Santamato E, Arena M, Rendina M, Luigiano C, Ierardi E, Di Leo A. Serologic diagnosis of celiac disease: May it be suitable for adults? World J Gastroenterol. 2021 Nov 14;27(42):7233-7239.
[6] https://celiakia.pl/celiakia/diagnoza/ [data dostępu 25.02.2023 r.]
[7] https://celiakia.pl/diagnoza-i-leczenie_nadwrazliwosc/ [data dostępu 25.02.2023 r.]
[8] Akutko, Katarzyna, Tomasz Pytrus, and Barbara Iwańczak. Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten–charakterystyka i leczenie. Pediatria Polska 91.4 (2016): 345-349.
[9] Aljada B, Zohni A, El-Matary W. The Gluten-Free Diet for Celiac Disease and Beyond. Nutrients. 2021 Nov 9;13(11):3993.
[10] Florczyk, Iwona, Marcin Florczyk, and Roman Junik. Dieta bezglutenowa a choroba Hashimoto—obecny stan wiedzy. Forum Zaburzeń Metabolicznych. Vol. 9. No. 4. 2018.
[11] https://celiakia.pl/produkty-dozwolone/ [data dostępu 25.02.2023 r.]
[12] Verma AK. Nutritional Deficiencies in Celiac Disease: Current Perspectives. Nutrients. 2021 Dec 15;13(12):4476.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 217,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 299,00 zł.
