Czy infekcje wirusowe mogą przyczyniać się do choroby Hashimoto?

Terapia choroby Hashimoto bywa skomplikowana. Czasami nawet ścisłe przestrzeganie zasad związanych z dietą i stylem życia nie poprawia samopoczucia w oczekiwanym stopniu. To dlatego, że podłoże tego schorzenia jest bardzo złożone i na jego przebieg wpływają różne czynniki, których zidentyfikowanie może zająć trochę czasu. Wśród nich znajdują się infekcje wirusowe i bakteryjne. Dowiedz się, jakie wirusy mogą mieć związek z chorobami tarczycy.

Dlaczego infekcja wirusowa może mieć wpływ na chorobę Hashimoto?

Poszukiwanie przyczyn choroby autoimmunologicznej przypomina układanie puzzli. W grę mogą wchodzić predyspozycje genetyczne, zaburzenia bakteryjnej flory jelitowej, reakcja na silny stres czy nadwrażliwość na niektóre pokarmy. Jednak czasami wciąż czegoś brakuje.

Zidentyfikowanie przebytej infekcji, jako czynnika zaostrzającego chorobę autoimmunologiczną tarczycy, może okazać się właśnie brakującą częścią układanki. Bardzo często nie jesteśmy nawet świadomi, że organizm jest zasiedlony przez wirusy, bo objawy nie występują albo są bardzo skąpe.

Tymczasem zarazki (wirusy lub bakterie) mogą ulokować się w tarczycy. Wówczas system immunologiczny, chcąc zniszczyć intruza, atakuje gruczoł tarczowy. Potwierdzają to badania, w trakcie których w obrębie tarczycy osób z chorobą autoimmunologiczną gruczołu znaleziono przeciwciała przeciw niektórym wirusom.

Warto wspomnieć, że czasami to wahania hormonów aktywują wirusa, który u zdrowej osoby pozostałby w uśpieniu. Są również przypadki, gdy wirusy mają siedzibę poza tarczycą, ale i tak mogą jej zaszkodzić. Przyczyną jest „mimikra molekularna”, która polega na posiadaniu przez obce cząsteczki białek przypominających białka występujące w tarczycy.

Kiedy przeciwciała układu odpornościowego łączą się z białkami, aby je usunąć, powstaje reakcja zapalna przeciwko tarczycy, a autoagresja trwa tak długo, jak długo utrzymuje się infekcja. Tak się dzieje u osób predysponowanych do choroby autoimmunologicznej, u których występują też inne czynniki ryzyka. [1,2]

Jak stwierdzić, że za chorobą tarczycy stoi wirus?

Aby stwierdzić obecność wirusa konieczne jest przeprowadzenie testu diagnostycznego na obecność przeciwciał. Test przeprowadza się zwykle na podstawie próbki krwi, choć czasami potrzebne są inne badania, np. w przypadku podejrzenia cytomegalii lekarz może zlecić biopsję. [3]

Jednak na obecność którego z wirusów należy się zbadać, jeżeli nie występują objawy infekcji? W takim przypadku przydatna jest historia przebytych chorób wirusowych (opryszka zwykła, mononukleoza) oraz zabiegów, operacji i badań inwazyjnych, w trakcie których również mogło dojść do zakażenia, pozostającego w utajeniu.

Które wirusy mogą mieć związek z chorobą Hashimoto?

Na liście znajdują się:

• Wirus Epsteina-Barr (EBV),
• Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV),
• Wirusy Herpes Simplex typu 1 i 2,
• Wirusy Coxsackie,
• Cytomegolowirus (CMV),
• Parwowirus B19,
• Rubella virus (wirus różyczki)
• Mumps virus (wirus świnki).(1,2,4)

Wiele informacji dotyczących dokładnego wpływu tych wirusów na choroby autoimmunologiczne tarczycy wymaga jeszcze doprecyzowania, jednak istnieją przesłanki świadczące o tym, że terapia infekcji może „wyciszyć” stan zapalny w organizmie i poprawić samopoczucie osoby z chorobą Hashimoto.

Infekcje wirusowe a Hashimoto – charakterystyka wybranych wirusów

1. Wirusy opryszczki (Herpes Simplex Virus; HSV-1 i HSV-2)

Są jednymi z najbardziej rozpowszechnionych w populacji wirusów, które wywołują opryszczkę zwykłą. Wirusem HSV-1, odpowiedzialnym za większość przypadków opryszczki na wargach, twarzy lub w jamie ustnej, zwykle zarażamy się już w dzieciństwie. Wirus HSV-2 w większości przypadków wywołuje opryszczkę narządów płciowych i do zakażeń dochodzi w trakcie kontaktów seksualnych.

Nawet, jeśli objawy opryszczki ustąpią, wirusa nie da się usunąć całkowicie i „uśpiony” pozostaje w organizmie już na stałe, w komórkach zwojów nerwowych. Następnie, pod wpływem infekcji, stresu, wyczerpania, huśtawki hormonalnej albo niekorzystnych warunków atmosferycznych może dojść do jego reaktywacji. [5]

U większości osób opryszczka ma łagodny przebieg. U tych z obniżoną odpornością objawy mogą być jednak ciężkie, rozległe i skrajnie niebezpieczne. Szczególnym ryzykiem jest przenoszenie się wirusa do innych części ciała (np. oczu), dlatego zmian opryszczkowych najlepiej nie dotykać, a po aplikacji miejscowego leku trzeba dokładnie umyć dłonie.

Jaki jest związek wirusa z chorobą Hashimoto?

Jego ekspresję mogą regulować również hormony tarczycowe. Kiedy ich poziom niebezpiecznie spada lub rośnie, niebezpieczny wirus może się reaktywować i wywołać objawy. W przypadku niektórych pacjentów nabawienie się opryszczki może wywoływać objawy Hashimoto, które ustępują po zastosowaniu leczenia przeciwwirusowego. [2,5]

2. Wirus Epsteina-Barr (EBV)

Jest szeroko rozpowszechniony na całym świecie, a infekcję ma za sobą większość dorosłych. Wirus ten, który również należy do grupy wirusów opryszczki, jest przede wszystkim czynnikiem wywołującym mononukleozę zakaźną (zwana jest „chorobą pocałunków”, gdyż łatwo przenosi się przez ślinę). Infekcja objawami przypomina anginę paciorkowcową.

Badania sugerują, że przebycie zakażenia EBV sprzyja niektórym ciężkim schorzeniom, w tym niektórym nowotworom, alergiom i schorzeniom autoimmunologicznym, również dotyczącym tarczycy.

Co ważne, nie jest podstawowym powodem rozwoju choroby, jednak może się do niej przyczynić. Jeżeli bowiem organizm nie kontroluje wirusa, ten może reaktywować się w tarczycy i powodować objawy. [6,7]

Przeprowadzone badania wykazały, że pacjenci z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy mają zwiększone miana przeciwciał anty-EBV w surowicy w porównaniu z osobami zdrowymi.

3. Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV)

Może wywołać zarówno ostrą, jak i przewlekłą postać zapalenia wątroby. Do zakażenia dochodzi poprzez kontakt z krwią chorego. Według danych WHO zakażonych nim jest 71 milionów ludzi na całym świecie. Chroniczna postać choroby rozwija się u 60-80% zakażonych. Konsekwencje mogą być groźne, bo powikłaniami zakażenia są marskość i rak wątroby.

Wiele osób choruje nieświadomie, bo wirus często nie daje objawów. Badania wykazały, że u przewlekle zakażonych HCV częściej występują autoimmunologiczne schorzenia tarczycy. Co istotne, obserwacje wykazały, że nie tylko sam wirus może wywołać chorobę tarczycy, ale także stosowany w jego leczeniu interferon. [8,9]

4. Wirusy Coxsackie

Należą do enterowirusów, które wyróżniają się zdolnością do namnażania w układzie pokarmowym. Wirusy Coxsackie A zwykle wywołują chorobę dłoni, stóp i jamy ustnej, anginę opryszczkową i ostre krwotoczne zapalenie spojówek. Te z grupy B mogą być odpowiedzialne za chorobę bornholmską, zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia.

Wirusy z każdej z tych grup wywołują również choroby układu oddechowego, zapalenie wątroby, opon mózgowych i inne. W niektórych przypadkach skutki infekcji są skrajnie niebezpieczne, a zakażenie może mieć związek z rozwojem autoimmunologicznych chorób tarczycy. [2,10]

5. Cytomegolowirus (CMV)

Wywołuje chorobę o nazwie cytomegalia i przenosi się poprzez kontakt z płynami ustrojowymi. Infekcja bardzo często jest jednak bezobjawowa, zwłaszcza u ludzi z prawidłowym układem odpornościowym. Czasami powoduje jednak łagodne objawy przypominające przeziębienie lub grypę: gorączkę, bóle mięśni i stawów, rozbicie, powiększenie węzłów chłonnych, ale też wątroby.

Po zakażeniu wirus pozostaje jednak w organizmie w stanie uśpienia, a jego rezerwuarem może być tarczyca. W przypadku, gdy odporność organizmu spada, wirus może się reaktywować, co dotyczy zwłaszcza osób chorych na raka, wirus HIV, kobiety ciężarne. [3,4]

Co robić, jeżeli uda się wykryć infekcję?

Sposoby leczenia zależą od jej rodzaju i występujących objawów. Warto wiedzieć, że w niektórych przypadkach całkowite pozbycie się wirusa z ustroju jest niemożliwe i terapia polega tylko na leczeniu objawów lekami przeciwwirusowymi.

Jednocześnie pamiętaj, że samo opanowanie ewentualnej infekcji to tylko jeden z filarów leczenia objawów Hashimoto, a dieta i styl życia wciąż odgrywają znaczącą rolę w terapii.

---

1. Mori K, Yoshida K. Viral infection in induction of Hashimoto’s thyroiditis: a key player or just a bystander? Curr Opin Endocrinol Diabetes Obes.2010 Oct;17(5):418-24

2. Wentz I. Could a Virus Be Your Hashimoto’s Root Cause? https://thyroidpharmacist.com/articles/viruses-may-trigger-hashimotos/ Data dostępu: 15.03.2019

3. Duszczyk E. Cytomegalia. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157123,cytomegalia Data dostępu: 15.03.2019

4. Desailloud R., Hober D. Viruses and thyroiditis: an update. Virol J. 2009; 6: 5

5. Kuchar E. Zakażenie wirusem opryszczki zwykłej u dorosłych. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych Data dostępu: 15.03.2019

6. Bocian J. i wsp. Zakażenia EBV – cykl życiowy, metody diagnostyki, chorobotwórczość. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 286-298

7. Dittfeld A. i wsp. A possible link between the Epstein-Barr virus infection and autoimmune thyroid disorders. Cent Eur J Immunol. 2016; 41(3): 297-301

8. Hepatitis C. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-c Data dostępu: 15.03.2019

9. Morohoshi K. i wsp. Viral Infection and Innate Pattern Recognition Receptors in Induction of Hashimoto’s Thyroiditis. http://www.discoverymedicine.com/Kazuki-Morohoshi/2011/12/20/viral-infection-and-innate-pattern-recognition-receptors-in-induction-of-hashimotos-thyroiditis/ Data dostępu: 15.03.2019

10. Kuchar E. Zakażenia wywołane przez wirusy Coxsackie https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157454,zakazenia-wywolane-przez-wirusy-coxsackie Data dostępu: 15.03.2019

11. Pender, Michael P. “Epstein-Barr Virus and Autoimmunity” in Infection and autoimmunity / editors, Yehuda Shoenfeld, Noel R. Rose. Amsterdam, Elsevier, 2004, pp. 163-170.