Spis treści
Dokucza Ci ciągłe zmęczenie, masz huśtawki nastroju, jest Ci zimno i wypadają Ci włosy? To mogą być oznaki problemów z tarczycą. Sprawdź, jak duże znaczenie ma tarczyca dla Twojego organizmu i co się dzieje, kiedy dochodzi do zaburzeń jego pracy.
Tarczyca to niezwykle ważny organ w naszym ciele, który, mimo że waży zaledwie 15-30 gramów, wpływa na pracę niemal całego organizmu. Zlokalizowany jest w przedniej części szyi i, ze względu na kształt, czasami nazywany jest „motylem”. Tarczycę tworzą dwa płaty, które są połączone ze sobą wąską cieśnią zwaną węziną.
Aktywność metaboliczna hormonów tarczycy dotyczy właściwie wszystkich tkanek. Tarczyca wpływa na prawidłowy rozwój organizmu i pracę mózgu, reguluje pracę układu pokarmowego, układu nerwowego oraz układu kostnego. Ma również wpływ na gospodarkę wodną, lipidową i wapniowo-fosforanową. Zarządza metabolizmem i temperaturą ciała.
Jaką rolę pełnią hormony wydzielane przez tarczycę?
Tarczyca jest jednym z gruczołów wydzielania wewnętrznego, czyli organem, który wytwarza i uwalnia do krwi hormony mające do wykonania różne zadania w naszym organizmie.
Tarczyca produkuje następujące hormony:
- trójjodotyroninę (T3),
- tyroksynę (T4),
- kalcytoninę.
W kontekście schorzeń tarczycy zazwyczaj mówimy o dwóch pierwszych, które wpływają na metabolizm ustroju, przemiany białek, tłuszczów i węglowodanów, wytwarzanie ciepła. Hormony te zwiększają też naszą życiową aktywność.
Hormony T3 i T4 są pochodnymi tyrozyny i powstają w wyniku jej jodowania, do czego niezbędny jest enzym tyreoperoksydazy (TPO). To właśnie ten enzym jest bardzo często atakowany przez nasz system odpornościowy w przebiegu Hashimoto (przeciwciała anty-TPO).
Tarczyca zwiera tyreoglobulinę, która stanowi magazyn tyroksyny i trójjodotyroniny. T4 jest formą nieaktywną hormonu. Aktywną postacią hormonu tarczycy jest T3, które tylko w 20% jest produkowane przez tarczycę, a w 80% powstaje w wyniku konwersji z T4 (odjodowania tyroksyny, czyli odłączenia jednej cząsteczki jodu).
Do procesu konwersji niezbędne są: cynk, selen, żelazo, miedź oraz sprawna wątroba, nerki i jelita. Co z kalcytoniną? Choć jej rola w układzie hormonalnym jest mniejsza, nie oznacza to, że nie spełnia ona ważnych funkcji – jest odpowiedzialna za gospodarkę wapniowo-fosforanową ustroju.
Pracą tarczycy steruje przysadka mózgowa, która pozostaje w ścisłej współpracy z podwzgórzem. Podwzgórze zlokalizowane jest w międzymózgowiu i produkuje hormon tyreoliberynę (TRH), który pobudza przysadkę do produkcji hormonu tyreotropowego (TSH).
Tyreotropina pobudza z kolei tarczycę do wydzielania hormonów, natomiast hormony tarczycy hamują wydzielanie TSH – cały ten proces tworzy pętlę ujemnego sprzężenia zwrotnego, dzięki czemu możliwe jest utrzymanie stężenia hormonów na odpowiednim poziomie.
Niski poziom hormonów tarczycy (T3 i T4) staje się sygnałem do wydzielania TSH, natomiast wysoki ich poziom hamuje wydzielanie TSH.
Czym skutkują zaburzenia pracy tarczycy?
Zdarza się, że pod wpływem różnych czynników produkcja hormonów tarczycy jest zaburzona. Jeśli tarczyca produkuje ich za mało w stosunku do potrzeb organizmu, mówimy o jej niedoczynności, gdy zaś jest ich za dużo – o nadczynności.
Za większość przypadków niedoczynności odpowiada przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (choroba Hashimoto). To schorzenie, które stopniowo niszczy tkankę tarczycową, przez co gruczoł wydziela coraz mniej hormonów. Stan ten objawia się m.in. poprzez ciągłe marznięcie, znaczny spadek nastroju, wyczerpanie, problemy z pamięcią i koncentracją, słabszą przemianę materii i przyrost masy ciała, zaburzenia miesiączkowania.
Nadczynność tarczycy jest równie ciężkim schorzeniem, wywoływanym głównie przez chorobę Gravesa i Basedowa (choroba autoimmunologiczna) lub guzki tarczycy. Niepokojącymi objawami, które mogą o niej świadczyć, są m.in. uczucie gorąca i nadpotliwość, chudnięcie, które idzie w parze ze zwiększonym apetytem, nerwowość, drżenie rąk, biegunki, kołatanie serca, zaburzenia cyklu miesiączkowego.
Każda z tych chorób wymaga leczenia, gdyż zaniedbanie tej kwestii pogarsza stan zdrowia i samopoczucia oraz może prowadzić do rozwoju powikłań.
Oś podwzgórze-przysadka-nadnercza – jaki ma związek z chorą tarczycą?
W przypadku choroby Hashimoto, która w ostatnich latach diagnozowana jest coraz częściej, stosowana rutynowo terapia nie zawsze przynosi pożądane efekty. Bywa, że utrzymują się takie objawy, jak nadmierna masa ciała, wypadanie włosów czy zła kondycja psychiczna. Okazuje się, że przyczyną mogą być zaburzenia działania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza.
Skąd wynikają dysfunkcje nadnerczy i co mają wspólnego z tarczycą? Związek z zaburzeniami pracy nadnerczy może mieć chroniczny stres, który „zmusza” je do ciągłej produkcji hormonów, zwłaszcza kortyzolu. Przy zwiększonej produkcji kortyzolu organizm zmniejsza produkcję innych hormonów, które wydzielają nadnercza: progesteronu, DHEA i testosteronu.
Jeśli ten proces trwa zbyt długo, może dojść do tzw. wyczerpania nadnerczy. To nie pozostaje bez wpływu na funkcje podwzgórza i przysadki, które regulują pracę tarczycy i wpływają na wydzielanie T3 i T4. W przypadku występowania choroby Hashimoto warto więc zbadać również stan nadnerczy – tym bardziej, gdy pomimo leczenia utrzymuje się złe samopoczucie.
Jak widać, tarczyca jest niezmiernie ważnym organem w naszym ustroju. Wszelkie objawy świadczące o zaburzeniach jej działania należy niezwłocznie zgłosić lekarzowi i rozpocząć terapię. Choroba tarczycy nie musi być wyrokiem, bo współczesne metody leczenia, obejmujące leki, suplementy i zmiany w diecie, są w stanie przywrócić dobre samopoczucie i chęć do działania.
Szwajkosz K. i wsp. Niedoczynność́ tarczycy jako skutek przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia gruczołu tarczowego. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(5):41-54
Belowski J. Tarczyca – podstawowe informacje. http://www.endokrynologia.net/tarczyca-podstawowe-informacje Data dostępu: 21.12.2017
Miśkiewicz P. Niedoczynność tarczycy. https://www.mp.pl/pacjent/choroby/78406,niedoczynnosc-tarczycy Data dostępu: 21.12.2017
Miśkiewicz P. Nadczynność tarczycy. https://www.mp.pl/pacjent/choroby/78398,nadczynnosc-tarczycy Data dostępu: 21.12.2017
Wentz I. Czy nadnercza sabotują twoją tarczycę? http://www.tarczycahashimoto.pl/blog/czy-nadnercza-sabotuja-twoja-tarczyce1 Data dostępu: 21.12.2017
Wentz I. Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie. Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2017, s. 166-169
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 217,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 119,00 zł.
Najniższa cena w ciągu ostatnich 30 dni: 299,00 zł.
