Jakie niedobory mogą wystąpić w Hashimoto?

Niedobory składników odżywczych wynikają nie tylko ze źle skomponowanej diety, ale też zaburzeń wchłaniania oraz schorzeń. Towarzyszą one chorobie Hashimoto ze względu na obniżoną zdolność ekstrakcji witamin i składników mineralnych z przyjmowanych pokarmów.

Dodatkowo z powodu słabego metabolizmu, wchłanianie niezbędnych składników pokarmowych jest ograniczone. Nawet osoby stosujące dietę bogatą w składniki odżywcze narażone są na ryzyko niedoborów ze względu na niski poziom kwasu żołądkowego i enzymów trawiennych, które występują w większości przypadków Hashimoto.

Dlaczego warto się tym zainteresować? Ponieważ uzupełnienie składników odżywczych ma ogromne znaczenie terapeutyczne i pomaga zwalczyć wiele uciążliwych objawów występujących przy Hashimoto. Przeczytaj o jakich składnikach mowa i jak je sobie zapewnić.

Jakie niedobory mogą pojawić się u osób chorujących na zapalenie tarczycy Hashimoto?

Choć niedobory witamin i minerałów dają różne objawy, ich określenie i skojarzenie z konkretnym składnikiem odżywczym nie zawsze jest proste. Dlatego stężenie danego związku we krwi najlepiej oznaczyć w laboratorium (tym bardziej przed sięgnięciem po suplement).

Badanie nie zawsze jest jednak konieczne, gdyż w niektórych przypadkach trudno jest przedawkować, a rekomendowane dawki suplementacyjne są ustalane w ten sposób, aby nie przyniosły szkody pacjentowi. Ważne jest jednak, aby nie eksperymentować na swoim zdrowiu i przyjmować preparaty pod okiem specjalisty.

Najczęściej występujące niedobory w Hashimoto dotyczą witaminy D, witaminy B12, tiaminy (witaminy B1), selenu, cynku, magnezu, ferrytyny (białka magazynującego żelazo).

Wcześniejsze oznaczenie poziomu jest zazwyczaj rekomendowane w przypadku: żelaza (dokładniej ferrytyny, która odzwierciedla stan zapasów żelaza we krwi), witaminy B12 i witaminy D.

Niedobory składników odżywczych: Witamina D3

Ma znaczący wpływ na układ immunologiczny, a jej niedobór stwierdzono u niemal 80% osób chorujących na Hashimoto. Synteza witaminy D w organizmie zachodzi pod wpływem ekspozycji na słońce, natomiast trudno dostarczyć ją z pożywieniem (do najlepszych źródeł należą ryby i oleje, nieco mniej dostarczają produkty mleczne i mięso).

Rekomendowana dawka suplementacyjna dla osób dorosłych wynosi 800 – 2000 j.m., zależnie od masy ciała, w okresie od września do kwietnia lub przez cały rok (w przypadku niewystarczającej syntezy). Niezbędne jest regularne sprawdzanie poziomu witaminy D, aby nie doszło do jej przedawkowania.

Selen

Poza szerokim zastosowaniem antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, selen odgrywa bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu tarczycy. Niedobór selenu jest wymieniany jako jeden z czynników przyczyniających się do wystąpienia choroby Hashimoto. Selen bierze udział w konwersji hormonu T4 w aktywną formę T3 oraz chroni komórki tarczycy przed uszkodzeniem oksydacyjnym, do którego dochodzi podczas produkcji hormonów tarczycy.

Usprawnia również funkcjonowanie systemu odpornościowego i zmniejsza aktywność zapalną. Dotychczasowe obserwacje wykazały, że suplementacja selenem u osób cierpiących na Hashimoto zmniejszyła poziom przeciwciał anty-TPO, charakterystycznych dla tego schorzenia oraz pomogła w łagodzeniu objawów.

W jakich produktach szukać selenu? Jego źródłami są ryby, skorupiaki, jajka, mleko i jego przetwory. Chorym na niedoczynność tarczycy i Hashimoto zalecana jest suplementacja w dawce 75 – 200 μg /dzień. Uwaga: selenu nie należy spożywać bez ograniczeń, ponieważ jego nadmiar może być toksyczny.

Witamina B12

Odpowiednia podaż tej witaminy jest ważna ze względu na częste współwystępowanie choroby Hashimoto z niedokrwistością megaloblastyczną, wynikającą właśnie z niedoboru B12. Obie choroby mają podłoże autoimmunologiczne. Niski poziom witaminy B12 może prowadzić do zaburzeń trawienia i stanów zapalnych.

Kojarzony jest również z objawami neurologicznymi takimi, jak problemy z równowagą, z pamięcią i koncentracją, mrowieniem kończyn, zmęczeniem a nawet depresją. Ryzyko niedoboru witaminy B12 zwiększa niedobór kwasu solnego u osób chorych na Hashimoto.

Dobrymi źródłami witaminy B12 są mięso, mleko, ryby, jaja. Jeśli nie spożywasz tych produktów (dieta wegetariańska, wegańska) lub sięgasz po nie rzadko, poinformuj o tym swojego lekarza, aby doradził Ci odpowiednią formę i dawkę suplementacji. W zależności od stopnia niedoboru będzie to 250 – 5000 μg. Coraz częściej podkreśla się metylkobalaminę jako formę najbardziej biologicznie aktywną i jednocześnie współdziałającą z kwasem foliowym w procesie metylacji.

Cynk

Trudno jest wymienić wszystkie funkcje, jakie pełni w naszym ustroju cynk. Badania wykazały, że ma właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, a jego niski poziom we krwi koreluje z podwyższeniem przeciwciał przeciwtarczycowych.

Niedobór cynku może też obniżyć stężenie hormonów T3 i T4. Cynk bierze udział w produkcji TSH, dlatego osoby z podwyższonym jego wynikiem są narażone na niedobór tego minerału. Objawami niedoboru są między innymi gorsze gojenie się ran, zaburzenie smaku i powonienia, cienkie i łamliwe lub pokryte białymi plamkami paznokcie.

Do żywności bogatej w cynk zaliczamy ostrygi, homary, wołowinę, wątrobę, wieprzowinę, kurczaka, pestki dyni, sery podpuszczkowe, jaja, kaszę gryczaną. Zalecana dawka suplementacyjna wynosi 10 – 20 mg/dzień.

Żelazo / Ferrytyna

Ferrytyna jest białkiem magazynującym żelazo, a niski jej poziom często występuje w Hashimoto i może prowadzić do zmęczenia, wyczerpania, braku tolerancji na zimno, duszności i wypadania włosów. W diecie osób chorych na Hashimoto żelazo jest ważne ze względu na wysoką częstotliwość występowania anemii, jednak na tym nie koniec. Niedobór żelaza zmniejsza konwersję hormonu T4 do T3 oraz podwyższa wydzielanie TSH.

Jak je dostarczyć? Spore dawki żelaza występują w mięsie (szczególnie czerwonym oraz podrobach), ponadto znajdziesz je w żółtkach jaj, pełnoziarnistych produktach zbożowych oraz zielonej pietruszce, orzechach i szpinaku.

Pamiętaj, że żelazo lepiej wchłania się w obecności witaminy C! Najlepszym sposobem na zwiększenie poziomu żelaza i ferrytyny jest spożywanie jedzenia bogatego w żelazo razem z produktami bogatymi w witaminę C. Jeśli będzie to konieczne, lekarz zaleci Ci odpowiedni suplement. Zazwyczaj do suplementacji żelaza podchodzi się bardzo ostrożnie, gdyż niesie ze sobą ryzyko zaparć z bólami brzucha oraz przedawkowania.

Magnez

Układ nerwowy osób chorujących na tarczycę wymaga szczególnego wsparcia. Składnikiem odżywczym, który mu tego wsparcia udzieli, jest magnez. To minerał, który odgrywa również ważną rolę w usuwaniu toksyn z organizmu.

Badania wykazują, że długotrwałe stosowanie magnezu może pomóc w zahamowaniu niszczenia tarczycy u pacjentów z Hashimoto. Niedobór magnezu jest bardzo powszechny w całej populacji a skutkami jego są m.in. zaburzenia snu, drganie i skurcze mięśni, kołatanie serca, drażliwość, problemy z koncentracją, migreny, bóle głowy.

Jak więc dostarczyć go organizmowi? Jego najlepszymi źródłami są pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy i migdały, kakao, zielone warzywa liściaste. Jeśli jadasz je rzadko, porozmawiaj ze specjalistą o ewentualnej suplementacji. Jeśli zażywasz magnez, to najlepiej przed położeniem się spać, ponieważ dobrze wpływa na sen oraz utrzymany jest odpowiedni odstęp czasu pomiędzy zażyciem leku na tarczycę a przyjęciem suplementu z magnezem.

Witamina B1

Nazywana inaczej tiaminą, należy do witamin rozpuszczalnych w wodzie (podobnie jak inne witaminy z grupy B). Wpływa korzystnie na działanie układu nerwowego, a jej niedobory objawiają się m.in. poprzez: zmęczenie, osłabienie, zły nastrój, drażliwość, słabą koncentrację. Dolegliwości te są bardzo typowe dla niedoczynności tarczycy, dlatego przyjmowanie tiaminy pomaga skutecznie z nimi walczyć. Tiamina uczestniczy w przekształcaniu węglowodanów w energię i jest potrzebna do wydzielania kwasu solnego w żołądku, którego brakuje u osób z chorobą Hashimoto.

Źródłami witaminy B1 są drożdże piwne, jaja, razowe pieczywo, mięso. U osób chorujących na Hashimoto może dojść do zaburzeń jej wchłaniania, dlatego porozmawiaj z lekarzem na temat możliwości suplementacji oraz zalecanej dawki.

Witaminy A, C i E

Są witaminami o działaniu antyoksydacyjnym, a stres oksydacyjny jest wymieniany jako jeden z czynników niszczących tarczycę. Aby Twoja dieta dostarczyła Ci wystarczających dawek, sięgaj po takie produkty, jak: masło, jajka, wątróbka, czerwone, pomarańczowe i ciemnozielone warzywa, jak marchew, papryka, natka pietruszki, dynia, pomidory, pomarańcze czy brzoskwinie.

---

Wentz I. 6 najczęściej występujących niedoborów składników odżywczych w Hashimoto. http://www.tarczycahashimoto.pl/blog/6-najczesciej-wystepujacych-niedoborow-skladnikow-odzywczych-w-hashimoto Data dostępu: 22.12.2017

Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E. Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. XLVIII, 2015 (2):117–127

Wentz I. Hashimoto. Jak w 90 dni pozbyć się objawów i odzyskać zdrowie. Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2017, s. 157-158, 198-202, 227-230, 296-300

Iskra M., Krasińska B., Tykarski A. Magnez – rola  fizjologiczna, znaczenie kliniczne niedoboru w nadciśnieniu tętniczym i jego powikłaniach oraz możliwości uzupełniania w organizmie człowieka. Arterial Hypertension 2013, 17 (6): 447-459

Krajewska-Siuda E. Zalecane składniki diety w niedoczynności tarczycy. https://dieta.mp.pl/lista/101981,zalecane-skladniki-diety-w-niedoczynnosci-tarczycy Data dostępu: 22.12.2017

Tylicki A., Siemieniuk M. Tiamina i jej pochodne w regulacji metabolizmu komórek. Postepy Hig Med Dosw (online), 2011; 65: 447-469

Karlikowska M. Niedokrwistość megaloblastyczna. https://hematologia.mp.pl/choroby/170507,niedokrwistosc-megaloblastyczna Data dostępu: 22.12.2017

Galant K., Barg E., Kazanowska B. Witamina D a choroby metaboliczne, autoimmunologiczne i nowotworowe. Pediatric Endocrinology Diabetes and Metabolism 2016;24,1:31-37

Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej – rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynologia Polska, nr 4, tom 64, 2013